overzichtsartikelen

Risico op peritoneale metastasen bij T4-coloncarcinoom

Samenvatting

De ware incidentie van metachrone peritoneale metastasen van het coloncarcinoom is vooralsnog onbekend. De belangrijkste risicofactoren voor een peritoneaal recidief na curatieve resectie van het coloncarcinoom zijn gevorderde T- en N-status. Het paradigma in de behandeling van deze metastasen lijkt naar vroege detectie en preventie te verschuiven: bijvoorbeeld door middel van respectievelijk een ‘second look’-laparoscopie of het bepalen van circulerend tumor-DNA, en de profylactische toepassing van hypertherme intraperitoneale chemotherapie (HIPEC). Momenteel lopen hiernaar verschillende studies, waaronder de COLOPEC I- en II-studie. De noodzaak voor adequate follow-up- en behandelstrategieën voor deze patiëntengroep blijft hoog.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:13–8)

Kanker en seksualiteit

Samenvatting

Naarmate de overleving van kankerpatiënten toeneemt, is er meer aandacht voor de late gevolgen van kanker en de behandeling. Bijna alle soorten kanker en bijna alle interventies kunnen negatieve invloed hebben op seksualiteit, intimiteit en dus kwaliteit van leven van de patiënten en hun partners. Patiënten, maar ook oncologische professionals, voelen zich vaak ongemakkelijk bij dit thema. De professional moet proactief informatie geven over seksuele gezondheid en disfunctie als gevolg van kanker of de behandeling ervan. Dit artikel geeft concrete aanbevelingen hoe te discussiëren over seksualiteit en intimiteit met kankerpatiënten en partners.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:285–9)

Resectie van lokaal gevorderd pancreascarcinoom na inductie-FOLFIRINOX-chemotherapie: nieuwe ontwikkelingen

Samenvatting

Lokaal gevorderd pancreascarcinoom (LAPC) wordt gekenmerkt door tumoringroei in vitale omliggende structuren, zonder afstandsmetastasen, waardoor een radicale resectie bij diagnose niet mogelijk is. Sinds het gebruik van FOLFIRINOX is bij ten minste 10% van deze patiënten na de chemotherapie toch een resectie mogelijk. Niet-gerandomiseerde studies tonen een mediane overleving van ongeveer 30 maanden bij deze geselecteerde groep patiënten.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:290–6)

Organoïden als in-vitromodel: mini-organen in het laboratorium

Samenvatting

Het groeien van organoïden, driedimensionale (3D) structuren gekweekt vanuit adulte, embryonale of geïnduceerde pluripotente stamcellen (respectievelijk ASC’s, ESC’s of iPSC’s), wordt steeds meer toegepast in wetenschappelijk onderzoek. Organoïden behouden zowel structurele als functionele eigenschappen van het orgaan waaruit ze zijn gekweekt en kunnen worden gegroeid uit vele verschillende organen, gezond of ziek. Deze kweekmethode biedt de mogelijkheid om functies van weefsels van individuele patiënten te onderzoeken in het laboratorium. Daarom kan dit model, dat kan worden gezien als ‘missing link’ tussen 2D-cellijnen en proefdiermodellen, een brug slaan tussen fundamenteel laboratoriumonderzoek en de behandeling van patiënten. Voor deze toepassing zijn vooral ASC-organoïden geschikt. Organoïden gegroeid vanuit patiëntenweefsel in het laboratorium lijken te voorspellen of de patiënt gaat reageren op bepaalde medicijnen. Dit is reeds aangetoond voor cystische fibrose, terwijl een groeiend aantal studies ook toepassing bij oncologische patiënten ondersteunt. Zo laat recent werk zien dat geneesmiddelgevoeligheid van tumor-organoïden in het laboratorium overeenkomt met de respons van de tumor in de kliniek. Dit gegeven impliceert dat organoïden een waardevolle rol kunnen spelen bij ‘personalized’ kankerbehandeling.

In dit artikel geven wij een overzicht wat organoïden zijn, welke toepassingen ze hebben en hoe deze techniek – in onze ogen – kan bijdragen aan het oncologisch onderzoek.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:244–51)

Immuuntherapie en het hepatocellulair carcinoom

Samenvatting

Het hepatocellulair carcinoom (HCC) heeft als chemorefractaire maligniteit gelimiteerde behandelmogelijkheden. Immuuntherapie maakt een snelle opmars en met name de immuun-checkpoint-remmers worden steeds meer gebruikt als standaardbehandeling voor solide tumoren. De unieke immuuntolerante omgeving in de lever biedt zowel kansen als uitdagingen voor immuuntherapie. Aangezien vaak reeds sprake is van vergevorderde leverschade is er tegelijkertijd angst voor immuungerelateerde hepatotoxiciteit. Naast immuun-checkpoint ‘targeting’ zijn er andere ontwikkelingen binnen de immuuntherapie voor HCC die zich in vergevorderd stadium van klinische implementatie bevinden. Het effect van adoptieve celtherapie en therapeutische vaccinatie met oncolytische virussen wordt in grote studies geëvalueerd. Dit manuscript beschrijft de stand van zaken van deze ontwikkelingen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:210–17)

Tumorpredispositiesyndromen bij kinderen met kanker

Samenvatting

Ongeveer 10% van de kinderen met kanker heeft een tumorpredispositiesyndroom (TPS). Herkenning van TPS’en bij kinderen met kanker is van grote klinische relevantie. Zo wordt bij sommige TPS’en een aangepaste kankerbehandeling geadviseerd. Ook zijn er niet-kankergerelateerde kenmerken en symptomen die aandacht en mogelijk behandeling behoeven. Het herkennen van een TPS is moeilijk, de helft van de TPS’en zijn niet bekend ten tijde van de diagnose van de kanker. De diagnose TPS wordt bij voorkeur gesteld door een klinisch geneticus. Het is echter niet mogelijk om alle kinderen met kanker naar de klinisch geneticus te verwijzen. Daarom hebben wij een screeningsinstrument ontwikkeld, bestaande uit een scoreformulier, foto’s en een beoordeling van twee klinisch genetici. Met dit screeningsinstrument wordt bij alle kinderen met kanker de mogelijkheid van een TPS overwogen en alleen die groep met een hogere kans op een TPS verwezen naar de klinisch geneticus.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:167–74)

Cytoreductie en HIPEC bij neoadjuvant voorbehandeld ovariumcarcinoom

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:126)