richtlijnen

MRI-beeldvorming nu structureel geïntegreerd in de diagnostiek van prostaatkanker

SAMENVATTING

In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer 12.000 mannen de diagnose prostaatkanker gesteld. Prostaatkanker is in Nederland de meest voorkomende vorm, als ook de tweede doodsoorzaak van solide kankers bij mannen. In 2016 is de modulaire revisie van de richtlijn Prostaatcarcinoom gestart aan de hand van uitkomsten van een knelpunteninventarisatie (vijf delen), waarvan de module ‘diagnostische prostaat-MRI’ recentelijk is gepubliceerd. De revisie is uitgevoerd door een werkgroep bestaande uit gemandateerde afgevaardigden van meerdere wetenschappelijke en beroepsverenigingen als ook de patiëntenvereniging, met de methodologische begeleiding en secretariële ondersteuning van het proces door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (FMS). Sinds januari 2020 wordt prostaat-MRI aanbevolen – voorafgaand aan de indicatie tot het nemen van prostaatbiopten – en worden MRI-gestuurde biopten gebruikt als aanvulling op de standaard systematische echogeleide biopten. Als de MRI geen suspecte afwijkingen laat zien, kunnen systematische echogeleide biopten achterwege worden gelaten als er geen risicofactoren aanwezig zijn. Het inzetten van prostaat-MRI bij mannen met een verhoogd risico op prostaatkanker kan, in combinatie met gezamenlijke besluitvorming, leiden tot meer gepersonaliseerde diagnostiek.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2021;18:12-5)

Revisie richtlijn Borstkanker: overzicht van de wijzigingen bij (neo)adjuvante therapie

SAMENVATTING

In 2020 is het vierde en laatste deel van de modulaire revisie van de landelijke richtlijn Borstkanker verschenen. In dit artikel worden de belangrijkste inhoudelijke wijzigingen van de aanbevelingen uit deze richtlijn besproken aangaande neoadjuvante en adjuvante systemische therapie bij borstkanker.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:226-30)

Revisie richtlijn Hersenmetastasen: waarom multidisciplinair overleg noodzakelijk is

SAMENVATTING

De overleving van patiënten met kanker is toegenomen door nieuwe behandelingen specifiek gericht op unieke patiënt- en tumorkarakteristieken. De langere overleving van patiënten leidt tot een langer ziektebeloop en daardoor stijging in de incidentie van hersenmetastasen. Door ontwikkelingen in de neurochirurgie, radiotherapie en systemische therapie zijn er meer behandelmogelijkheden voor patiënten met hersenmetastasen en is een gecoördineerde multidisciplinaire aanpak noodzakelijk om een op maat gesneden behandelplan vast te stellen. De richtlijn Hersenmetastasen uit 2011 was aan revisie toe. Op initiatief van de Landelijke Werkgroep Neuro-Oncologie (LWNO), met medewerking van meerdere wetenschappelijke en patiëntenverenigingen, ondersteund door het Kennisinstituut, is de richtlijn in 2020 herzien. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van de belangrijkste nieuwe aanbevelingen uit de richtlijn en wordt de noodzaak tot multidisciplinaire samenwerking benadrukt.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:193-5)

De Nederlandse leidraad voor de behandeling van schildkliercarcinoom op de kinderleeftijd

SAMENVATTING

Een multidisciplinaire werkgroep heeft een nieuwe Nederlandse leidraad geschreven voor de behandeling van gedifferentieerd schildkliercarcinoom op de kinderleeftijd. In dit artikel worden de belangrijkste aanbevelingen ten aanzien van diagnostiek, behandeling en follow-up beschreven.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:140–4)

Modulaire revisie richtlijn colorectaal carcinoom

SAMENVATTING

In 2017 is gestart met een revisie van de richtlijn colorectaal carcinoom op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde en ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten. Het betreft een grote multidisciplinaire richtlijn over een veelvoorkomende oncologische aandoening met een groot dynamisch onderzoeksveld. Bij deze revisie is een volledige nieuwe start gemaakt, waarbij de richtlijn is klaargemaakt voor efficiënte toekomstbestendige modulaire updates. Het vaststellen van een nieuwe werkwijze met alle betrokkenen heeft relatief veel tijd gekost, waardoor de eerste versie van de nieuwe richtlijn pas in november 2019 is gepubliceerd in de richtlijnendatabase. In deze versie is de meerderheid van de modules nog niet uitgewerkt. Deze modules bevatten alleen nog maar de oude aanbevelingen indien die door de werkgroep nog als actueel werden beschouwd. In de wel geactualiseerde modules is in vergelijking met eerdere versies van de richtlijn veel aandacht voor individualisering van de diagnostiek en behandeling van het colorectaal carcinoom en het beperken van de vroege en late gevolgen van de behandeling. De huidige werkgroep blijft de komende jaren actief om de resterende modules uit te werken. Daarnaast zal door middel van modulaire updates kunnen worden ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen, waarbij wordt gestreefd naar een doorlooptijd tot autorisatie van ongeveer zes maanden. Hiermee zal de richtlijn nauw blijven aansluiten bij de dagelijkse praktijkvoering.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:100–2)

Modulaire revisie van de richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker’

SAMENVATTING

De richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker’ (laatste versie 2015) is in 2019 modulair herzien en samengevoegd met de richtlijn ‘Pijn in de palliatieve fase’. De leden van de werkgroep zijn gemandateerd namens diverse wetenschappelijke, beroeps- en patiëntenverenigingen. De modules over nietmedicamenteuze behandeling, medicamenteuze behandeling, invasieve behandeling en speciale patiëntengroepen zijn ‘evidence-based’ herzien. Sommige andere ‘consensus-based’ modules zijn herzien of nieuw toegevoegd. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van de meest relevante veranderingen, nieuwe modules en belangrijkste aanbevelingen van de nieuwe richtlijn.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:66–9)

Nieuwe richtlijn pancreascarcinoom

SAMENVATTING

Ondanks dat het pancreascarcinoom een niet veel voorkomende maligniteit is (ongeveer 3% van alle kankers), zal het, door de stijgende incidentie, in combinatie met een slechte 5-jaarsoverleving van minder dan 5%, in 2030 de meest voorkomende kanker-gerelateerde doodsoorzaak zijn. De enige in opzet curatieve behandeling is chirurgische resectie in combinatie met adjuvante chemotherapie, maar bij presentatie blijkt minder dan 20% van de patiënten voor een operatie in aanmerking te kunnen komen. De afgelopen jaren is er gelukkig wel vooruitgang geboekt op het gebied van de behandeling van alvleesklierkanker. Naast uitbreiding van de chirurgische resectabiliteitscriteria is er een aantal actieve chemotherapieregimes waarbij de 1-jaarsoverleving is verbeterd van 2 naar 40%. Ook voor de adjuvante behandeling laten deze nieuwe regimes een overlevingsvoordeel zien. De oude richtlijn bestond nog uit 2011, zodat revisie moest plaatsvinden. Deze nieuwe richtlijn is via het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten tot stand gekomen en inmiddels gepubliceerd. De revisie is uitgevoerd door een werkgroep bestaande uit afgevaardigden van alle wetenschappelijke en beroepsverenigingen betrokken bij de diagnostiek en behandeling van het pancreascarcinoom. Hoewel voor een chirurgische resectie de aard van de tumor in het peri-ampullaire gebied weinig uitmaakt, is er in verband met de chemotherapeutische verschillen bij deze richtlijn besloten alleen het pancreascarcinoom te behandelen.

Zie https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/pancreascarcinoom/startpagina.html.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:317–8)