richtlijnen

Revisie van de richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van het mesothelioom’

SAMENVATTING

Mesothelioom komt jaarlijks voor bij ongeveer 600 nieuwe patiënten en kent helaas nog steeds een sombere prognose. De richtlijn uit 2011 werd vanaf 2020 modulair herzien volgens de GRADE-methodiek door een werkgroep bestaande uit gemandateerde leden van diverse beroepsverenigingen en afgevaardigden van de patiëntenvereniging. Hieronder staan de belangrijkste veranderingen beschreven.

Mesotheliomen kunnen voorkomen in het kader van het BAP1-tumorpredispositiesyndroom (BAP1-TPDS) waarbij grote kans bestaat op het ontwikkelen van meerdere tumoren, waaronder melanomen en niercelcarcinomen. De kans op dit BAP1-TPDS is verhoogd bij jonge patiënten met mesothelioom (<60 jaar), bij patiënten die naast mesothelioom nog één of meer van de genoemde tumoren hebben en bij patiënten met familieleden met één of meer van de genoemde tumoren. Met deze patiënten moet verwijzing naar een klinisch geneticus worden besproken.

Voor het pleurale mesothelioom wordt curatieve resectie afgeraden tenzij in studieverband. Voor patiënten met een peritoneaal mesothelioom en een goede ‘performance score’ wordt overleg over een resectie in een CRC-HIPEC-centrum aanbevolen. Combinatie-imuuntherapie bestaande uit nivolumab en ipilimumab geeft in de eerste lijn een overlevingsvoordeel ten opzichte van doublet chemotherapie – het meest uitgesproken bij het sarcomatoïde subtype – en wordt in de nieuwe richtlijn dan ook aanbevolen als eerstelijnsbehandeling.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2022;19:55–7)

Herziening richtlijn ‘Pijn bij kanker’: modules ouderen en verminderde nierfunctie

SAMENVATTING

Veel patiënten met kanker hebben pijn. In de richtlijn ‘Pijn bij patiënten met kanker’ staat beschreven wat goede zorg is voor deze patiënten, zowel in de curatieve als in de palliatieve fase. Optimale en veilige behandeling van pijn bij kanker bij oudere patiënten en bij patiënten met een verminderde nierfunctie vergt echter soms aanpassingen aan de reguliere behandeling. Daarom heeft een werkgroep, bestaande uit gemandateerde afgevaardigden van meerdere wetenschappelijke verenigingen, ‘evidence-based’ richtlijnmodules ontwikkeld over deze aanpassingen. De werkgroep werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten. In deze richtlijnmodules zijn adviezen gegeven over de medicamenteuze behandeling van pijn bij kanker bij ouderen en bij patiënten met nierfunctiestoornissen, met daarbij concrete tabellen met doseringsadviezen. De komende tijd wordt de informatie uit de richtlijn ‘Pijn bij patiënten met kanker’ vertaald naar patiëntinformatie voor de website www.thuisarts.nl.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2021;18:243-6)

Richtlijn voor management van geneesmiddelinteracties met oncologische middelen in de klinische praktijk

SAMENVATTING

Oncologische geneesmiddelen zijn frequent betrokken bij geneesmiddelinteracties (GIA’s) en kunnen een belangrijke invloed hebben op de werkzaamheid en toxiciteit van oncologische behandelingen. Als gevolg van deze GIA’s ontvangen patiënten mogelijk niet de optimale antikankertherapie. Sinds 2006 beoordeelt de multidisciplinaire Werkgroep Interacties Oncologie deze GIA’s op klinische relevantie en doet aanbevelingen over de afhandeling hiervan. Deze aanbevelingen zijn erop gericht om de klinische besluitvorming te ondersteunen door achtergrondinformatie te bieden over het interactiemechanisme en de (potentiële) klinische consequenties. Tot januari 2021 zijn in de literatuur in totaal 338 potentiële GIA’s geïdentificeerd en beoordeeld door de multidisciplinaire werkgroep. Van deze 338 potentiële GIA’s zijn er 149 (44%) beoordeeld als klinisch relevant, waarbij een waarschuwing en interventie noodzakelijk zijn. Verder is van 85 GIA’s vastgesteld dat ze klinisch niet relevant zijn en dat er dus geen interventie nodig is. Voor 104 potentiële GIA’s was er onvoldoende bewijs voor een GIA, waardoor geen advies kon worden geformuleerd. Integratie van GIA-richtlijnen in het elektronisch medicatievoorschrijfsysteem is essentieel om optimale werkzaamheid en minimale toxiciteit te bereiken bij patiënten die antikankertherapie krijgen. Een duidelijk overzicht van klinisch relevante GIA’s is een gestructureerd, ‘evidence-based’ en ‘consensus-based’ hulpmiddel voor medicatiebewaking van GIA’s bij oncologische behandelingen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2021;18:201-6)

MRI-beeldvorming nu structureel geïntegreerd in de diagnostiek van prostaatkanker

SAMENVATTING

In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer 12.000 mannen de diagnose prostaatkanker gesteld. Prostaatkanker is in Nederland de meest voorkomende vorm, als ook de tweede doodsoorzaak van solide kankers bij mannen. In 2016 is de modulaire revisie van de richtlijn Prostaatcarcinoom gestart aan de hand van uitkomsten van een knelpunteninventarisatie (vijf delen), waarvan de module ‘diagnostische prostaat-MRI’ recentelijk is gepubliceerd. De revisie is uitgevoerd door een werkgroep bestaande uit gemandateerde afgevaardigden van meerdere wetenschappelijke en beroepsverenigingen als ook de patiëntenvereniging, met de methodologische begeleiding en secretariële ondersteuning van het proces door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (FMS). Sinds januari 2020 wordt prostaat-MRI aanbevolen – voorafgaand aan de indicatie tot het nemen van prostaatbiopten – en worden MRI-gestuurde biopten gebruikt als aanvulling op de standaard systematische echogeleide biopten. Als de MRI geen suspecte afwijkingen laat zien, kunnen systematische echogeleide biopten achterwege worden gelaten als er geen risicofactoren aanwezig zijn. Het inzetten van prostaat-MRI bij mannen met een verhoogd risico op prostaatkanker kan, in combinatie met gezamenlijke besluitvorming, leiden tot meer gepersonaliseerde diagnostiek.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2021;18:12-5)

Revisie richtlijn Borstkanker: overzicht van de wijzigingen bij (neo)adjuvante therapie

SAMENVATTING

In 2020 is het vierde en laatste deel van de modulaire revisie van de landelijke richtlijn Borstkanker verschenen. In dit artikel worden de belangrijkste inhoudelijke wijzigingen van de aanbevelingen uit deze richtlijn besproken aangaande neoadjuvante en adjuvante systemische therapie bij borstkanker.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:226-30)

Revisie richtlijn Hersenmetastasen: waarom multidisciplinair overleg noodzakelijk is

SAMENVATTING

De overleving van patiënten met kanker is toegenomen door nieuwe behandelingen specifiek gericht op unieke patiënt- en tumorkarakteristieken. De langere overleving van patiënten leidt tot een langer ziektebeloop en daardoor stijging in de incidentie van hersenmetastasen. Door ontwikkelingen in de neurochirurgie, radiotherapie en systemische therapie zijn er meer behandelmogelijkheden voor patiënten met hersenmetastasen en is een gecoördineerde multidisciplinaire aanpak noodzakelijk om een op maat gesneden behandelplan vast te stellen. De richtlijn Hersenmetastasen uit 2011 was aan revisie toe. Op initiatief van de Landelijke Werkgroep Neuro-Oncologie (LWNO), met medewerking van meerdere wetenschappelijke en patiëntenverenigingen, ondersteund door het Kennisinstituut, is de richtlijn in 2020 herzien. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van de belangrijkste nieuwe aanbevelingen uit de richtlijn en wordt de noodzaak tot multidisciplinaire samenwerking benadrukt.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:193-5)

De Nederlandse leidraad voor de behandeling van schildkliercarcinoom op de kinderleeftijd

SAMENVATTING

Een multidisciplinaire werkgroep heeft een nieuwe Nederlandse leidraad geschreven voor de behandeling van gedifferentieerd schildkliercarcinoom op de kinderleeftijd. In dit artikel worden de belangrijkste aanbevelingen ten aanzien van diagnostiek, behandeling en follow-up beschreven.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:140–4)