richtlijnen

Update richtlijn ‘Niet-kleincellig longcarcinoom’: een overzicht van de wijzigingen

SAMENVATTING

In maart en september van 2024 zijn diverse wijzigingen geweest van de Nederlandse richtlijn ‘Niet-kleincellig longcarcinoom’. In totaal zijn vier modules toegevoegd en drie modules geactualiseerd. In dit artikel worden de wijzigingen ten opzichte van de vorige richtlijn besproken.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2025;22:58–61)

Revisie van de richtlijn ‘Oncologische ulcera bij patiënten in de palliatieve fase’

SAMENVATTING

De multidisciplinaire richtlijn ‘Oncologische ulcera bij patiënten in de palliatieve fase’ is in 2024 herzien. De leden van de werkgroepen waren gemandateerd namens diverse wetenschappelijke, beroeps- en patiëntenverenigingen. Aan de hand van een knelpuntenanalyse zijn uitgangsvragen geformuleerd over behandeling van geuroverlast, pijn en bloedverlies. Deze uitgangsvragen zijn evidencebased uitgewerkt. De andere onderdelen van de richtlijnen zijn consensusbased herzien. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van de belangrijkste aanbevelingen van de richtlijn.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2025;22:53–7)

Herziening van de richtlijn Wekedelentumoren

SAMENVATTING

Wekedelensarcomen zijn zeldzame, kwaadaardige tumoren die ontstaan uit bind- en steunweefsel. Nederland kent zeven expertisecentra voor wekedelensarcomen waar patiënten worden behandeld of besproken in multidisciplinair overleg. Hoewel niet iedere patiënt in een referentiecentrum hoeft te worden behandeld, is het belangrijk dat er vroegtijdig overleg plaatsvindt met een referentiecentrum, zodat iedere patiënt gegarandeerd is van specialistische zorg. De richtlijn uit 2011 die tot voor kort werd gebruikt was toe aan herziening. Op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde heeft een multidisciplinaire commissie gewerkt aan een nieuwe richtlijn om de zorg voor patiënten met wekedelentumoren te optimaliseren. De herziene richtlijn belicht onder meer het diagnostisch proces, de follow-up, risico-inschatting en prognostificatie, behandeling van lokale/locoregionale en gemetastaseerde ziekte, en de organisatie van zorg rondom patiënten met een wekedelentumor. De gastro-intestinale stromatumoren, bottumoren en wekedelentumoren in het hoofd-halsgebied worden in aparte richtlijnen besproken. Na commentaarfase is recentelijk de herziene richtlijn Wekedelentumoren gepubliceerd op https://richtlijnendatabase.nl.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2025;22:3–6)

Radiotherapie bij patiënten met pacemaker, ICD en niet-cardiaal actieve implantaten

SAMENVATTING

Op 26 augustus 2024 is de herziene richtlijn ‘Radiotherapie bij patiënten met pacemaker, ICD en niet-cardiaal actieve implantaten’ door de NVRO gepubliceerd, in samenwerking met de NVKF, NVvC en VITHaS. Naast de nieuwe inzichten op basis van verschenen literatuur sinds 2011 en het toevoegen van aanbevelingen ten aanzien van niet-cardiaal actieve implantaten, zoals neurostimulatoren, baclofen pompen en cochleair implantaten, zijn in de herziene richtlijn ook aanbevelingen opgenomen voor de bestraling met protonen en MR-linac.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2024;21:203–5)

Revisie van de richtlijnen Ascites, Koorts en Hypercalciëmie bij patiënten in de palliatieve fase

SAMENVATTING

De multidisciplinaire richtlijnen ‘Ascites’, ‘Koorts’ en ‘Hypercalciëmie’ bij patiënten in de palliatieve fase zijn in 2024 herzien. De leden van de werkgroepen waren gemandateerd namens diverse wetenschappelijke, beroeps- en patiëntenverenigingen. Aan de hand van een knelpuntenanalyse zijn uitgangsvragen geformuleerd over:

• Bij ascites: niet-medicamenteuze behandeling;
• Bij koorts: onderscheid tussen tumorkoorts en koorts door infectie en medicamenteuze behandeling;
• Bij hypercalciëmie: hyperhydratie en medicamenteuze behandeling.

Deze uitgangsvragen zijn ‘evidence-based’ uitgewerkt. De andere onderdelen van de richtlijnen zijn ‘consensus-based’ herzien. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van de belangrijkste aanbevelingen van de richtlijnen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2024;21:173–8)

Een korte, praktische vragenlijst voor borstkankerpatiënten in de klinische praktijk: een aanpassing van de NABON MiniPROM

SAMENVATTING

Terugkoppeling van PROM’s in de spreekkamer is belangrijk voor doelmatige behandeling. Helaas zijn de door de ‘NABON Breast Cancer Audit’ (NBCA) voorgestelde PROM-vragenlijsten slecht geïmplementeerd. Het programma ‘Uitkomstgerichte zorg’ vroeg om een wetenschappelijke onderbouwing van de, door middel van een verkorte Delphi-methode in 2019 ontwikkelde, MiniPROM. De NABON-Commissie PROM’s heeft zich ingespannen deze onderbouwing te bieden door middel van een vergelijking tussen de vragen van de MiniPROM en de volledige EORTC QLQ-C30 en QLQ-BR23 bij 581 patiënten met niet-uitgezaaide borstkanker. Het resultaat is een aangepaste MiniPROM met 28 vragen, die alle domeinen meeneemt. Zowel de uitgebreide NBCA-PROM als de aangepaste MiniPROM zijn geschikte meetmethoden om klachten in kaart te brengen, te bespreken in de spreekkamer en op groepsniveau te vergelijken. De NABON adviseert dat ziekenhuizen vrij mogen kiezen voor één van deze meetinstrumenten, waarbij het streven is om het instrument te kiezen dat de hoogst mogelijke respons geeft.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2024;21:45–50)

Herziening van oncologische richtlijnen: achtergrond en werkwijze

SAMENVATTING

Richtlijnen vormen de basis voor het medisch-specialistisch kwaliteitsbeleid in Nederland. De ongeveer 650 richtlijnen, waarvan 32 tumorspecifiek oncologisch, moeten worden onderhouden. Om dit efficiënt te kunnen doen, is een start gemaakt met modulair onderhoud in continue richtlijnclusters. In deze clusters onderhouden stuur- en expertisegroepen in een vaste cyclus samen de richtlijnmodules rond thema’s: updaten, herbevestigen, terugtrekken en aanvullen. Daarbij ligt de lat hoog: van een brede inventarisatie aan de voorkant, gestructureerde literatuuranalyse door middel van GRADE voor de uitwerking en een ‘evidence-to-decision’-raamwerk om te komen tot concrete aanbevelingen. Vervolgens worden alle herziene modules ter commentaar en autorisatie voorgelegd aan de betrokken partijen.

Binnen de oncologie zijn er daarbij veel uitdagingen. Er wordt heel veel wetenschappelijk onderzoek gedaan, met snelle ontwikkelingen rondom bijvoorbeeld systemische behandeling en moleculaire diagnostiek. Een deel van de innovaties leidt ook tot een sterke toename in kosten. Daarbij wordt de behandeling steeds meer gepersonaliseerd. Het gebruik van internationale richtlijnen wordt beperkt door verschillen in setting en andere eisen aan de richtlijnontwikkeling.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2024;21:100–6)