Geneesmiddel in gelvorm kan mogelijk operatie bij basaalcelcarcinoom overbodig maken

augustus 2021 Medisch onderzoek Willem van Altena
Skincare concept. Close up portrait of middle aged model applying natural face cream on skin, standing isolated on turquoise background

Basaalcelcarcinoom (BCC) is de meest voorkomende vorm van huidkanker, goed voor 80% van alle diagnoses. Het is een langzaam groeiende, relatief ongevaarlijke vorm van kanker, die goed behandelbaar is met chirurgische ingrepen. Omdat het echter om een zeer vaak voorkomende vorm van kanker gaat – in 2014 waren er 37.637 diagnoses, meldt het IKNL- legt BCC een grote druk op de dermatologische zorg. Een experimentele gel kan mogelijk soelaas bieden. Een fase 2 studie met het middel remetinostat die werd uitgevoerd aan de universiteit van Stanford in de V.S. laat bemoedigende resultaten zien. Recent werd de studie gepubliceerd in wetenschappelijk vaktijdschrift Clinical Cancer Research.

Ontsierend

BCC wordt vrijwel altijd door middel van een chirurgische ingreep verwijderd, maar soms kan dat een minder gewenste optie zijn. BCC ontwikkelt zich altijd op plekken die vaak aan zonlicht blootgesteld zijn, zoals het gezicht. Een operatie kan dan ontsierende littekens achterlaten. Daarnaast keert BCC bij een op de drie patiënten binnen een half jaar terug, wat verdere chirurgische ingrepen noodzakelijk maakt.

Remetinostat is een in Zweden ontwikkeld middel dat het enzym histondeacetylase (HDAC) blokkeert. Bij laboratoriumonderzoek was al ontdekt dat HDAC een rol speelt bij de ontwikkeling en groei van BCC. De Amerikaanse onderzoekers, geleid door professor dr. Kavita Sarin, testten de gel gedurende 6 weken driemaal daags uit op 25 patiënten met 33 BCC-tumoren. Na die zes weken werd op de plek van de (soms verdwenen) tumor een operatie uitgevoerd om te controleren of de tumor echt helemaal weg was. Dat bleek bij 17 tumoren het geval (54,8%). Bij 6 andere was er een gedeeltelijke respons en nam de tumor minstens 30% af in omvang.

De gel bleek het best te werken bij superficiële BCC, waarbij alle tumoren verdwenen of kleiner werden. Maar ook bij nodulair BCC –de meest voorkomende vorm- bleek de gel effectief te zijn. Zelfs bij de meest agressieve vorm van BCC zorgde de gel in 2 van de 3 gevallen voor afname van de tumor. De enige bijwerking die optrad was huiduitslag.

Controleren

De Amerikaanse onderzoekers bereiden nu een grotere studie voor, onder meer om het optimale behandelregiem vast te stellen. Ook moet er meer duidelijkheid komen over hoe lang de gel werkzaam blijft. Daarnaast moet er ook een niet-invasieve manier gevonden worden om te controleren of de tumor daadwerkelijk helemaal verdwenen is. Weliswaar werd er bij de 25 proefpersonen in de studie na de behandelperiode een operatie verricht, maar als het middel eenmaal in de klinische praktijk toegepast wordt is het niet de bedoeling dat er dan alsnog een operatie nodig is.

Hoofdonderzoeker dr. Kavita Sarin is optimistisch. “Ik hoop dat we BCC in de toekomst meer als een ongemak kunnen zien en behandelen, in plaats van een kanker die geopereerd moet worden.”

Basaalcelcarcinoom in Nederland

Basaalcelcarcinoom (BCC) is verreweg de meest voorkomende vorm van huidkanker in Nederland, en goed voor ongeveer 80% van de gevallen. Geschat wordt dat ongeveer een op de vijf Nederlanders te maken krijgt met deze vorm van huidkanker. Zoals alle vormen van huidkanker is BCC in ons land aan een enorme opmars bezig. In 1973 werd de diagnose ruim 4.000 keer gesteld, maar 35 jaar later in 2008 waren dat er al bijna 30.000, en de stijging gaat nog steeds door met ongeveer 8% per jaar. Ter vergelijking: in Australië, waar mensen relatief meer tijd in de zon besteden en waar de zonkracht veel groter is, krijgt ongeveer twee derde van de mensen vroeg of laat met BCC te maken.

Hoewel BCC een lage mortaliteit kent, betekent deze enorme toename van de diagnoses wel een grote druk op de dermatologische zorg. Basaalcelcarcinoom ontstaat door jarenlange blootstelling aan zonlicht, en wordt het vaakst vastgesteld in mensen van 50 jaar en ouder. Daarmee onderscheidt BCC zich van het veel gevaarlijkere melanoom, dat vaak juist in relatieve jonge patiënten wordt aangetroffen.

Referentie

Kilgour JM, Shah A, Urman NM, et al. Phase II Open-Label, Single-Arm Trial to Investigate the Efficacy and Safety of Topical Remetinostat Gel in Patients with Basal Cell Carcinoma. Clin Cancer Res. 2021 Aug 6. doi: 10.1158/1078-0432.CCR-21-0560. Epub ahead of print. PMID: 34362809.