Nieuwe techniek brengt persoonlijke celtherapie tegen kanker weer een stap dichterbij

januari 2023 Medisch onderzoek Willem van Altena
Young attractive female scientist holding a red transparent pill with futuristic scientific air interface with chemical formulas and research data in the foreground

Met een nieuwe techniek kunnen onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, bij individuele kankerpatiënten in kaart brengen welke moleculen op tumorcellen herkend worden door T cellen. De nieuwe technologie is een belangrijke stap naar een gepersonaliseerde immuuntherapie. De bevindingen van Wouter Scheper, Emile Voest en Ton Schumacher zijn op 2 januari gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Biotechnology.

Op dit moment worden bij immuuntherapieën al de eigen afweercellen (T-cellen) van een patiënt gebruikt om tumoren te bestrijden, zoals bij de behandeling met immuuntherapie met checkpointremmers of de TIL therapie.

Neoantigenen

Maar deze behandelingen slaan niet altijd aan, mede omdat niet alle T-cellen in staat zijn om kanker te bestrijden. Het is lastig om de goede T-cellen naar de juiste moleculen te sturen, en de nieuwe technologie kan daar verandering in brengen. Met de techniek brengen onderzoekers eerst alle mutaties van het DNA in een tumor van een specifieke patiënt in kaart. Vervolgens presenteren ze deze zogenoemde neoantigenen met behulp van bepaalde cellen in vitro aan T-cellen van deze persoon.

Persoonlijke celtherapie

De T-cellen die een of meerdere van de mutaties uit de tumor herkennen, gaan dan meteen aan het werk. Ze beginnen de neoantigen-presenterende cellen uit de tumor te doden. De onderzoekers ontwikkelden een methode om op grote schaal te analyseren welke van de vaak vele mutaties in een tumor daadwerkelijk herkend kunnen worden door T-cellen. Het is de stap naar mogelijke behandelingen op maat. Zoals bijvoorbeeld therapeutische vaccins, of persoonlijke celtherapieën.

Geïsoleerde T-cellen uit het bloed van een patiënt kunnen mogelijk in het lab worden opgekweekt tot gespecialiseerde afweercellen die als het ware ‘getraind’ zijn om neoantigen-presenterende tumorcellen op te sporen en uit te schakelen. Die cellen kunnen dan weer teruggegeven worden aan de patiënt voor een gepersonaliseerde vorm van immuuntherapie.

Bron

Persbericht NKI/Antoni van Leeuwenhoek

Referentie

Cattaneo, C.M., Battaglia, T., Urbanus, J. et al. Identification of patient-specific CD4+ and CD8+ T cell neoantigens through HLA-unbiased genetic screens. Nat Biotechnol (2023). https://doi.org/10.1038/s41587-022-01547-0