Innovatieve toediening van chemotherapie bij alvleesklierkanker vermindert mogelijk bijwerkingen

oktober 2023 Zorg van de toekomst Willem van Altena

Alvleesklierkanker is een van de dodelijkste kankers die we kennen, met een 5-jaarsoverleving van ongeveer 9%. Gemiddeld leeft iemand nog maar zes maanden na het horen van de diagnose. De slechte prognose is te verklaren doordat de ziekte vaak pas in een laat stadium symptomen geeft, en op dat moment is genezing vaak al geen optie meer. Daarnaast is alvleesklierkanker ook heel moeilijk te behandelen met chemotherapie. Maar resultaten van een nieuw onderzoek door Amsterdam UMC en LUMC Leiden brengen daar mogelijk verandering in.

Bij alvleeskliertumoren is er vaak sprake van een grote hoeveelheid bindweefsel en stromale cellen en slechts een kleine hoeveelheid kankercellen. Om de kankercellen effectief aan te pakken, is dan ook een grote dosis chemo nodig. Zo’n hoge dosis raakt echter ook het gezonde weefsel, waardoor ernstige bijwerkingen optreden. Daardoor is het bij veel patiënten niet mogelijk om de optimale dosis toe te dienen.

Silicabolletjes

Wetenschappers in Amsterdam en Leiden onder leiding van dr. Arnold Spek zijn er nu echter in geslaagd om chemotherapie als het ware te verpakken in silicabolletjes en plaatselijk te laten openen door alvleeskliertumoren. Hierdoor blijft gezond weefsel gespaard en neemt de kans op bijwerkingen af. Ook kan de dosering omhoog voor effectievere bestrijding van de kanker. Het resultaat komt voort uit een onderzoek dat mogelijk werd gemaakt door KWF.

Muismodellen

Het onderzoeksteam Spek heeft hier een ingenieuze oplossing voor bedacht: de chemotherapie verpakken in silicabolletjes en deze afsluiten met slotjes die alleen te openen zijn door kankercellen. Dit bleek in celkweken in het laboratorium goed te werken: de bolletjes openden zich na contact met alvleesklierkankercellen en niet eerder. Dankzij de slotjes bleef de chemotherapie in de bolletjes bij contact met gezonde cellen. In muismodellen kwamen de bolletjes eveneens goed aan in de tumor, waar de vrijgekomen chemotherapie de groei van de tumor sterk remde. Gezonde cellen ondervonden geen schade van de met chemotherapie gevulde silicabolletjes.

Het onderzoek toont aan dat het technisch mogelijk is om chemotherapie plaatselijk vrij te laten komen met behulp van silicabolletjes. De volgende stap is het optimaliseren van de silicabolletjes om te onderzoeken hoe goed ze de groei van alvleeskliertumoren kunnen remmen bij patiënten. Daarna kunnen de eerste klinische studies uitgevoerd worden met daadwerkelijke patiënten.

Referentie

Persbericht KWF