dr. J. Bussink

Stereotactische bestraling voor pijnvermindering en kwaliteit van leven bij wervelmetastasen: de gerandomiseerde multicentrum RACOST-studie

Samenvatting

Veel patiënten met kanker ontwikkelen wervelmetastasen die ernstige pijnklachten kunnen geven en daarmee een verslechtering van kwaliteit van leven. Al vele jaren wordt conventionele radiotherapie toegepast als een effectieve behandelmethode om pijnklachten van wervelmetastasen te verminderen. Een derde van de patiënten heeft onvoldoende pijnvermindering na een eenmalige bestraling en een kwart behoeft herbestraling. Met de verbeteringen van onder andere systemische therapie, neemt de levensverwachting van gemetastaseerde patiënten toe en hierbij is het risico op terugkeer van de pijnklachten groter. Door middel van stereotaxie kan er een hogere dosis worden gegeven, die mogelijk een langdurigere lokale controle geeft en ook effectiever kan zijn bij de meer stralingsresistente tumoren. Stereotaxie is echter een technisch complexe behandeling en daardoor duurder in vergelijking met conventionele bestraling. De vraag is of er een subgroep patiënten is die meer baat heeft bij een hoge dosis stereotactische bestraling en daarmee een betere kwaliteit van leven heeft in vergelijking met de huidige standaard eenmalige lage dosering conventionele bestraling.

De RACOST-studie is een prospectieve gerandomiseerde multicentrumstudie waarin wordt onderzocht of stereotactische bestraling een betere en langdurigere pijnvermindering, lokale controle en betere kwaliteit van leven geeft. Er wordt gerandomiseerd tussen eenmalig conventionele (8 Gy) en eenmalig stereotactische (20 Gy) radiotherapie.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2016;13:175–8)

Lees verder

PET voor adaptatie van radiotherapie bij hoofd-halscarcinomen

Samenvatting

De toepassing van moleculaire beeldvormingstechnieken zoals positronemissietomografie (PET) voor de selectie van behandeling en radiotherapieplanning bij hoofd-halscarcinomen kan verscheidene doelen dienen. PET voor aanvang van de behandeling kan beslissingen rond radiotherapieschema’s of gelijktijdige systeemtherapie beïnvloeden. Ook kan de ruimtelijke informatie over biologische processen in de tumor radiotherapieplanning met een heterogene dosisdistributie mogelijk maken door co-registratie met planning-CT-scans; er kan een dosisescalatie worden gepland op meer resistente tumorgebieden. Verder kan PET worden gebruikt om therapiegeïnduceerde veranderingen in deze tumorprocessen te evalueren. Daarmee kunnen al vroeg tijdens de behandeling ‘responders’ van ‘non-responders’ worden onderscheiden en kan een adequate aanpassing van de therapie plaatsvinden. Kleine, vaak ‘single-center’, studies laten veelbelovende resultaten zien ten aanzien van (adaptieve) radiotherapieplanning gebaseerd op PET-scans met het veelgebruikte ¹⁸F-FDG of andere PET-tracers voor bekende resistentiemechanismen als hypoxie en tumorcelrepopulatie. Verdere validatie voor het routinematige gebruik hiervan in multicentrumstudies is echter nodig.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2014;11:261–7)

Lees verder

De Dutch Lung Radiotherapy Audit (DLRA): resultaten van een landelijke pilot

Samenvatting

De Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO) heeft een klinische audit opgezet voor de registratie van bestralingsbehandelingen van patiënten met longkanker. Met dit nationale initiatief om de behandelingsresultaten van patiënten met longkanker inzichtelijk te maken, kunnen veiligheid en effectiviteit van de bestralingsbehandeling worden gemonitord. Dit zal naar verwachting leiden tot een verbetering van de zorg voor patiënten met longkanker en helpen om ‘evidence-based’ richtlijnen snel landelijk te kunnen implementeren. In dit artikel wordt het proces van ontwikkeling van kwaliteitsindicatoren en de dataset besproken. Aan de hand van de resultaten van 6 pilotcentra wordt weergegeven wat te verwachten is van de landelijke audit.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2014;11:231–8)

Lees verder

FLT-PET gedurende (chemo)radiotherapie als vroegtijdige voorspeller van de behandeluitkomst bij hoofdhalstumoren

Samenvatting

In deze prospectieve studie werden sequentiële PET-scans met de proliferatiemarker 3’-deoxy-3’-¹⁸F-fluorothymidine (FLT) uitgevoerd om de vroegtijdige behandelrespons in hoofd-halstumoren te monitoren en de correlatie tussen de PET-parameters en de klinische uitkomst te onderzoeken.

Methoden: 48 patiënten met een hoofd-halscarcinoom ondergingen een FLT-PET/CT voorafgaand aan, in de tweede en vierde week van (chemo)radiotherapie. De maximale ‘standardized uptake value’ (SUV_max) van de PET-scans werd berekend, en het ‘gross tumor volume’ op PET werd visueel gedelinieerd (GTV_VIS) en met behulp van gebruikeronafhankelijke methoden (signaal-achtergrondverhouding; GTV_SBR, en 50% isocontour van SUV_max; GTV50%) gesegmenteerd. De PET-parameters werden gecorreleerd met de behandeluitkomst.

Resultaten: De FLT-opname nam tussen opeenvolgende scans significant af. Een SUV_max-afname ≥45% en een GTV_VIS-reductie ≥mediaan gedurende de eerste 2 behandelweken was geassocieerd met een betere driejaars ziektevrije overleving (88% versus 63%; p=0,035; en 91% versus 65%; p=0,037). Een GTV_VIS-reductie ≥mediaan in de vierde behandelweek correleerde met een betere driejaars locoregionale controle (100% versus 68%; p=0,021). Deze correlaties waren het sterkst in de met radiochemotherapie behandelde patiëntengroep. GTV_SBR en GTV_50% waren niet geschikt voor tumorsegmentatie gedurende de behandeling wegens lage FLT-opname in de tumor.

Conclusie: Een vroegtijdige verandering in FLT-opname gedurende (chemo)radiotherapie van hoofd-halstumoren is een sterke voorspeller voor de langetermijnuitkomst. FLT-PET zou de individualisatie van de behandeling door vroegtijdige modificaties kunnen ondersteunen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2013;10:308–17)

Lees verder