oncologische observatie

‘Radiation-recall’-reactie na COVID-19-vaccinatie

SAMENVATTING

‘Radiation-recall’-reacties zijn zeldzaam en kunnen ontstaan na toediening van tal van medicijnen. COVID-19-vaccinaties kunnen ook een dergelijke reactie veroorzaken. Dit artikel beschrijft een dergelijke reactie zeven jaar na radiotherapie van de rechtermamma, enkele dagen na het toedienen van een COVID-19-vaccin. Zoals in de literatuur reeds is beschreven, is ook bij deze patiënte het beloop mild en zelflimiterend. Het optreden van een ‘radiation-recall’-reactie wordt, afhankelijk van de hevigheid, niet als contra-indicatie voor vervolgvaccinaties beschouwd.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2022;19:188–92)

Thoracale lymfadenopathie bij een testistumor: valkuilen in de diagnostiek

SAMENVATTING

Een destijds 41-jarige man werd in 2016 behandeld met platinum-bevattende chemotherapie vanwege stadium IIA non-seminoma (status na inguïnale orchidectomie links met in de pathologische analyse overwegend embryonaalcelcarcinoom). Na het bereiken van complete remissie werd gedurende de follow-up op 60 maanden met een CT-scan recidief klierpathologie links paraaortaal gezien, maar ook vrij diffuse bilaterale lymfadenopathie hilair en mediastinaal. De diagnose recidief kiemceltumor werd overwogen, maar gezien het opvallende thoracale radiologische beeld werd ook een granulomateuze aandoening overwogen. Door middel van aanvullend onderzoek in de vorm van FDG-PET-scanning en endobronchiale ultrasound (EBUS) werd de nevendiagnose sarcoïdose gesteld. Bekend is dat er een relatie lijkt te bestaan tussen het voorkomen van testistumoren en sarcoïdose, echter een belangrijke factor in de interpretatie hierin is ‘surveillance bias’. Ongeacht het verband is het belangrijk om granulomateuze ontstekingen in de differentiaaldiagnose te overwegen en is alertheid geboden bij stadiëring en follow-up.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2022;19:31-4)

Unilateraal papiloedeem als geïsoleerde presentatie van leptomeningeale metastasen van mammacarcinoom

SAMENVATTING

Leptomeningeale metastasering is een zeldzame complicatie van solide en hematologische tumoren. De diagnose is gebaseerd op neurologische symptomen bij de oncologische patiënt, leptomeningeale aankleuring op MRI van de neuraxis al dan niet in combinatie met de aanwezigheid van maligne cellen in het cerebrospinale vocht. De behandeling is in een palliatieve setting, met een slechte prognose. Een subgroep van patiënten met oligosymptomatische meningeale metastasering heeft een betere prognose. In dit artikel wordt een 68-jarige vrouw besproken met unilateraal papiloedeem. Ze werd acht jaar voordien behandeld voor een mammacarcinoom en werd beschouwd in remissie te zijn. Na het uitwerken van een brede differentiaaldiagnose werd de diagnose van leptomeningeale metastasen gesteld, op basis van een MRI-scan van de hersenen en analyse van het cerebrospinale vocht. Het is van belang om neurologen en oogartsen te waarschuwen voor een belangrijke differentiaaldiagnose bij (unilateraal) papiloedeem, zeker bij oncologische patiënten in remissie.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2021;18:286–90)

Een galsteen vermomd als longtumor

SAMENVATTING

Migratie van een galsteen naar de thoraxholte is een zeldzaam fenomeen na een cholecystectomie met intraperitoneaal verloren galstenen. Het dient tijdig te worden herkend gezien de frequente foutieve interpretatie als een longtumor. Wij presenteren een 77-jarige man met een persisterende haard in de middenkwab berustend op een galsteen. Bij de trias van hemoptoë, specifieke locatie van de pulmonale laesie rechts basaal en een voorgeschiedenis met cholecystectomie met intraperitoneaal verlies van galstenen dient men beducht te zijn op intrathoracaal gemigreerde galstenen. Chirurgische resectie is de behandeling van voorkeur.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2021;18:248-51)

Radiatienecrose na behandeling met stereotactische radiotherapie en T-DM1

SAMENVATTING

Deze observatie beschrijft het optreden van ernstige radiatienecrose na stereotactische radiotherapie bij een patiënt met hersenmetastasen van een mammacarcinoom, gedurende T-DM1-behandeling. Er is in toenemende mate aandacht voor de interactie tussen (stereotactische) radiotherapie en nieuwe therapieën, zoals tyrosinekinaseremmers (TKI’s), immuuntherapie en antilichaam-geneesmiddelconjugaten, zoals T-DM1. Met de ontwikkeling en toepassing van deze kankertherapieën is het belangrijk om interacties met radiotherapie te monitoren en te onderzoeken.

Succesvolle snelle desensitisatie bij ernstige overgevoeligheidsreacties door antikankergeneesmiddelen

SAMENVATTING

Overgevoeligheidsreacties op chemotherapie en monoklonale antilichamen vormen een belangrijk probleem in de behandeling van kankerpatiënten. Indien zo’n reactie optreedt, moet vaak worden gewisseld naar een alternatieve behandeling of de behandeling moet zelfs worden gestaakt. Snelle desensitisatie is een strategie om overgevoeligheidsreacties te voorkomen. Deze strategie combineert de opbouw van zowel de concentratie als de infusiesnelheid, om zo snelle desensitisatie te bewerkstelligen. Hoewel meermaals in de literatuur beschreven, wordt deze strategie nog weinig toegepast in de praktijk. Met behulp van de casusbeschrijving van patiënten A en B, bij wie succesvol snelle desensitisatie is bewerkstelligd, willen wij aansporen deze strategie vaker toe te passen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2021;18:156-60)

Anti-PD1/PD-L1-geïnduceerde hemofagocytaire lymfohistiocytose bij gemetastaseerd melanoom

SAMENVATTING

Bijwerkingen van immuuntherapie kunnen zich presenteren in elk orgaansysteem. Een zeer zeldzame en ernstige bijwerking is hemofagocytaire lymfohistiocytose (HLH) dat zich in snel tempo kan ontwikkelen en een fatale afloop kan hebben. Het snel herkennen van deze immuungerelateerde bijwerking en snel starten met adequate behandeling met hoog gedoseerde corticosteroïden is van groot belang. Mede gezien de snelheid van ontwikkelen en uiteenlopende diagnostische criteria van HLH blijft herkenning een lastig probleem. De alhier gepresenteerde casus en aan-bevelingen vanuit de literatuur geven handvatten voor snelle herkenning en optimale behandeling van immuuntherapie-geïnduceerde HLH.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2021;18:123-9)