richtlijnen

Modulaire revisie van de richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker’

SAMENVATTING

De richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker’ (laatste versie 2015) is in 2019 modulair herzien en samengevoegd met de richtlijn ‘Pijn in de palliatieve fase’. De leden van de werkgroep zijn gemandateerd namens diverse wetenschappelijke, beroeps- en patiëntenverenigingen. De modules over nietmedicamenteuze behandeling, medicamenteuze behandeling, invasieve behandeling en speciale patiëntengroepen zijn ‘evidence-based’ herzien. Sommige andere ‘consensus-based’ modules zijn herzien of nieuw toegevoegd. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van de meest relevante veranderingen, nieuwe modules en belangrijkste aanbevelingen van de nieuwe richtlijn.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2020;17:66–9)

Nieuwe richtlijn pancreascarcinoom

SAMENVATTING

Ondanks dat het pancreascarcinoom een niet veel voorkomende maligniteit is (ongeveer 3% van alle kankers), zal het, door de stijgende incidentie, in combinatie met een slechte 5-jaarsoverleving van minder dan 5%, in 2030 de meest voorkomende kanker-gerelateerde doodsoorzaak zijn. De enige in opzet curatieve behandeling is chirurgische resectie in combinatie met adjuvante chemotherapie, maar bij presentatie blijkt minder dan 20% van de patiënten voor een operatie in aanmerking te kunnen komen. De afgelopen jaren is er gelukkig wel vooruitgang geboekt op het gebied van de behandeling van alvleesklierkanker. Naast uitbreiding van de chirurgische resectabiliteitscriteria is er een aantal actieve chemotherapieregimes waarbij de 1-jaarsoverleving is verbeterd van 2 naar 40%. Ook voor de adjuvante behandeling laten deze nieuwe regimes een overlevingsvoordeel zien. De oude richtlijn bestond nog uit 2011, zodat revisie moest plaatsvinden. Deze nieuwe richtlijn is via het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten tot stand gekomen en inmiddels gepubliceerd. De revisie is uitgevoerd door een werkgroep bestaande uit afgevaardigden van alle wetenschappelijke en beroepsverenigingen betrokken bij de diagnostiek en behandeling van het pancreascarcinoom. Hoewel voor een chirurgische resectie de aard van de tumor in het peri-ampullaire gebied weinig uitmaakt, is er in verband met de chemotherapeutische verschillen bij deze richtlijn besloten alleen het pancreascarcinoom te behandelen.

Zie https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/pancreascarcinoom/startpagina.html.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:317–8)

Revisie van de richtlijn ‘Vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase’

SAMENVATTING

De richtlijn ‘Vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase’ is in 2019 herzien door een richtlijnwerkgroep met gemandateerde leden namens diverse wetenschappelijke, beroeps- en patiëntenverenigingen. Aan de hand van de knelpuntenanalyse zijn zes uitgangsvragen geformuleerd die ‘evidence-based’ zijn uitgewerkt: psycho-educatie, psychosociale interventies, beweging/lichamelijke activiteit en medicamenteuze behandeling met corticosteroïden, psychostimulantia en antidepressiva. Andere onderwerpen zijn ‘consensus-based’ herschreven. De richtlijn focust op het ondersteunen van de patiënt en diens naasten bij het verminderen van vermoeidheid en het leren omgaan met vermoeidheid. In de herziene richtlijn is duidelijker gedefinieerd wie verantwoordelijk is voor de signalering van vermoeidheid. Psychosociale interventies en bewegingsinterventies worden geadviseerd voor patiënten in de vroeg-palliatieve fase wanneer psycho-educatie onvoldoende effect heeft of er een functionele beperking bij inspanning bestaat. Medicatie wordt alleen geadviseerd in de terminale fase.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:232–5)

Borstkankerzorg individueler met meer aandacht voor kwaliteit van leven

Samenvatting

In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer 15.000 vrouwen (en 120 mannen) de diagnose invasieve borstkanker gesteld en bij ongeveer 2.300 de diagnose in-situ-carcinoom. Borstkanker is in Nederland de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Richtlijnen met betrekking tot borstkanker bestaan al geruime tijd in ons land. In 2000 verscheen allereerst de richtlijn over screening en diagnostiek. Twee jaar later, in 2002, volgde de eerste landelijke multidisciplinaire richtlijn voor de behandeling van borstkanker. In 2008 zijn de screenings- en behandelingsrichtlijn samengevoegd. De laatste volledige revisie van de richtlijn vond in 2012 plaats. Door alle nieuwe inzichten is enkele jaren geleden op initiatief van de NIV en het NABON en met ondersteuning van IKNL een revisietraject in vier delen gestart. Het laatste deel is op dit moment in de commentaarfase, de overige drie zijn reeds gepubliceerd. De revisie is uitgevoerd door een werkgroep bestaande uit afgevaardigden van meerdere wetenschappelijke en beroepsverenigingen, het NABON en Borstkankervereniging Nederland.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:144–5)

Revisie van de richtlijn ‘Ileus bij patiënten met kanker in de palliatieve fase’

Samenvatting

De richtlijn ‘Ileus bij patiënten met kanker in de palliatieve fase’ is in 2018 herzien. De leden van de werkgroep zijn gemandateerd namens diverse wetenschappelijke, beroeps- en patiëntenverenigingen. Aan de hand van een knelpuntenanalyse zijn uitgangsvragen geformuleerd over chirurgie, stentplaatsing, maaghevel en medicamenteuze behandeling met octreotide en scopolaminebutyl. Deze uitgangsvragen zijn ‘evidence-based’ uitgewerkt. De andere onderdelen van de richtlijn zijn ‘consensus-based’ herzien. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van de belangrijkste veranderingen en aanbevelingen van de richtlijn.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:302–5)

Van klassieke richtlijnen naar digitale beslisondersteuning: behandeladviezen anno 2018

Samenvatting

Hoe gebruikt een specialist de meest recent beschikbare kennis in zijn of haar behandeladviezen? En hoe worden alle richtlijnen up-to-date gehouden? Op vraag van en samen met pionierende medisch specialisten werkt Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) aan een efficiënte manier van onderhoud en implementatie van richtlijnen. Nieuwe behandelmogelijkheden voor steeds kleinere patiëntgroepen zijn beter te vatten in beslisbomen dan in klassieke richtlijnen. Beslisbomen kunnen daarom een belangrijke weergave zijn van richtlijnen. Digitale beslisondersteuning op basis van deze beslisbomen, genaamd ‘Oncoguide’, leidt op basis van patiënt- en tumorkenmerken naar passende behandelmogelijkheden. Deze behandeladviezen zijn ter ondersteuning van het multidisciplinair overleg (MDO) en gedeelde besluitvorming met de patiënt, waarin de context en voorkeuren van de patiënt worden meegewogen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:189–93)

Screening op cardiovasculaire schade na hodgkinlymfoom; een van de richtlijnen voor nazorg van vijfjaarsoverlevenden van hodgkinlymfoom

Samenvatting

In 2016 is de nieuwe richtlijn ‘Screening op cardiovasculaire schade na hodgkinlymfoom’ verschenen. Dit is een van de richtlijnen die tot stand is gekomen in een landelijk samenwerkingsverband (het BETER-project) dat zich ten doel stelt om de nazorg voor patiënten behandeld voor hodgkinlymfoom (HL) als (jong)volwassene te standaardiseren en langetermijneffecten vroegtijdig op te sporen en te behandelen. Dit artikel beschrijft de achtergrond van de richtlijn en de belangrijkste aanbevelingen voor de praktijk.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:101–5)